ԱՐԱՄ ՍԱԹՅԱՆ. ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ ՊԵՏՔ Է ՄԱՔՐԵՆՔ ՕՏԱՐ ՏԱՐՐԵՐԻՑ

Հարցազրույց Հայաստանի Կոմպոզիտորների և երաժշտագետների միության (ՀԿԵՄ) նախագահ, արվեստի վաստակավոր գործիչ, կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր Արամ Սաթյանի հետ:

— Պարոն Սաթյա՛ն, 2 քվե ավել ստանալով ընտրվեցիք նախագահ: Ընդդիմադիր թի՞մն էր ուժեղ, մարտական տրամադրությո՞ւնը թեժացավ, թե՞ կոմպոզիտորները հոգնել էին նույնատիպ մտածելակերպից և ցանկանում էին փոփոխություն, նոր շունչ, նոր որակ:

— Ընդդիմադիր հասկացողությունը մեր միությունում սխալ է, քանի որ, մենք բոլորս կոլեգաներ ենք: Մարդիկ հոգնել էին և փոփոխության անհրաժեշտություն կար: Դա էր գրավականը: Այստեղ երկու ձայնի խնդիրը չէր: Կային շատ ուղղություններ, որոնք անտեսված էին, մարդկանց մոտ անվստահություն էր առաջացել: Հատկապես երիտասարդների: Ես երիտասարդներին վերաբերվում եմ այնպես, ինչպես իմ որդուն, այդ բանը զգացին նրանք: Ժամանակին նույն ձևով էր վարվում նաև Էդվարդ Միրզոյանը մեզ՝ երիտասարդ կոմպոզիտորներիս հետ: Նրանք համարձակ քայլեր են անում, պետք է ուղղակի ողջունել և օգնել, որ իրենք իրենց դրսևորեն, որ կարողանան պատշաճ ներկայանալ մեր հանրությանը:

– Համագումարը տևեց 2-օր և անցավ շատ բուռն և թեժ պայքարով: Դուք ներկայացրիք ձեր ծրագիրը:

— Բնական է, ես առանց ծրագրի հանդես գալ չէի կարող: Այդ ծրագիրը միության մեջ աննախադեպ երևույթ էր, երբ մարդ ասում է ու պատրաստ է իրագործել:

– Այդ ծրագրի իրագործումն այս ժամանակաշրջանում և այս պայմաններում շատ դժվար է: Հատկապես ֆինանսական, սոցիալական բարեփոխումների հարցի կարգավորումը:

— Մեխանիզմներ կան: Կարևորը մարդու ցանկությունն է: Երբ մարդը ցանկանում է, մնացած հարցերը լուծում են ստանում: Ես երբեք չեմ քննադատում սովետմիությանը, ուներ և՛լավ, և՛ վատ գծեր: Բայց կար հասկացողություն, որ ստեղծագործողն այն մարդն է , ով արարում է: Եվ հարգանք կար. փորձում էին օգնության ձեռք մեկնել, սատարել: Գնահատվում էր լավ աշխատանքը: Ստեղծագործող մարդը հարգանք էր վայելում շրջապատում, ճանաչում և սիրում էին նրան:
Այսօր մեր մշակույթը պետք է մաքրենք  օտար  տարրերից, օտարամոլ մտածողությունից: Եվ դրա համար կոմպոզիտորների միությունը մեծ դեր պետք է խաղա: Այս պայմաններում կփորձենք զտել, մաքրել: Կվերականգնենք նախկին երաժշտության մշակութային դերն ու նշանակությունը: Կարևորը ցանկությունն է:

– Համագումարում շատ պարզ երևաց, որ միությունը պառակտված էր: Արդյոք նմանատիպ խնդիրներ Ձեզ մոտ չե՞ն առաջանա, հնարավոր կլինի՞ միավորել:

— Յուրաքանչյուր ստեղծագործող մի անհատ է՝ նա և իր աշխարհը: Բնականաբար յուրաքանչյուր ստեղծագործող իր ուրույն տեղն ունի և պետք է գտնենք ընդհանուր եզրեր: Շատ եմ կարևորում հարգանքը դիմացինի նկատմամբ, նրա ստեղծագործության, աշխատանքի նկատմամբ:  Շատ հաճախ դահլիճում նստած լսում են իրենց  գործընկերոջ ստեղծագործությունը և թողնում հեռանում են, չլսելով իրենց կոլեգայի համերգը: Աենամեծ ձեռքբերումը կլինի, եթե միմյանց հարգելով նստեն և լսեն կոլեգաների համերգը նույնպես:

– Ձեր խնդիրներն ու անելիքները շատ–շատ են: Կոմպոզիտորները, ստեղծագործողները ձեզանից շատ սպասումներ ունեն՝ թարմ շունչ, նոր մոտեցումներ, կոմպոզիտորների առջև ծառացած խնդիրների լուծում:

— Եթե միություն ենք, մենք ամբողջականություն ենք:  Եթե առանձին ենք, մեզ շատ հանգիստ կարելի է զատել (ցախավելի նման): Խնդիրները, անելիքները շատ-շատ են: Կարևոր գործոն եմ համարում կոլեկտիվին համախմբելն ու ղեկավարելը: Յուրաքանչյուրն ունի մեծ շրջապատ, յուրաքանչյուրն իր ասպարեզում սիրված, գնահատված անձնավորություն է: Ես առաջարկում եմ. «Եկեք միասին աշխատենք: Գրավոր ներկայացրեք, միասին դնենք քննարկման: Որքան միասին լինենք, այնքան արդյունավետ աշխատանք կունենանք»:

– Կոմպոզիտորները հնարավորություն ունե՞ն էլեկտրոնային տարբերակով,թեկուզ մասամբ տեղադրելով, ներկայանալ հանրությանը: Ունե՞ք կայք:

— Այո՛, ինֆորմացիան շատ կարևոր է, ունենք, այնքան էլ կատարյալ չէ, աշխատում ենք ստեղծել նորը և բավականին ծավալուն: Ինֆորմացիայի զգալի պակաս կա, պետք է ընդարձակվի: Աշխատում ենք այդ բացը լրացնել: Մենք համագործակցում ենք նաև համաշխարհային հռչակ վայելող  «Սոնի»  ընկերության հետ՝ ձայնագրելով հայ կոմպոզիտորների 5 ձայնասկավառակ:

— Պարոն Սաթյա՛ն, կոմպոզիտորների՝ Դիլիջանի ստեղծագործական տան անվանակոչության հարցի մասին խոսենք: Կարծեմ նախնական պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ կոմպոզիտորների տունը համարյա հավասար հարաբերակցությամբ պատկանի ռուսաստանաբնակ Ռուբեն Վարդանյանին, որպեսզի այն վերանորոգվի: Այդ գործի շարունակությունը ինչպե՞ս եք որոշել իրականացնել:

— Այո՛,այն անվանակոչվել է Էդվարդ Միրզոյանի անունով: Ես դա մեծ ձեռքբերում եմ համարում: Ծառատունկ արեցինք և կոչեցինք Էդվարդ Միրզոյանի անունով: Դիլիջանում պտղատու ծառեր տնկեցինք, աշխատում ենք վերականգնել, վերանորոգել քոթեջները:
Իսկ ինչ վերաբերում է հավասար հարաբերակցությանը, չի կարող լինել, որովհետև դա ստեղծագործական տուն է: Այնտեղ կարող ենք կազմակերպել համերգաշարեր, փառատոներ՝ հրավիրելով արտասահմանյան երաժիշտներին, մշակույթի բնագավառում ճանաչված դեմքերի: Այն կարող է լինել, ոչ թե տուրիզմի կենտրոն, այլ մշակութային կենտրոն: Մենք կգտնենք համագործակցության եզրեր:

– Հայաստանի կոմպոզիտորների և երաժշտագետների միությունը (ՀԿԵՄ) հասրակական կազմակերպություն է: Համագումարում նույնիսկ մտածում էին լուծարելու և ունեցվածքն օտարելու մասին: Ի՞նչ առաքելություն ունի ՀԿԵՄ–ը:

— Մեր երկրի մշակութային հասարակական կյանքը հնարավոր չէ պատկերացնել առանց ստեղծագործական միությունների, որոնք խթան են հանդիսանում արվեստի զարգացման համար: Միություններ կան և՛ Միացյալ նահանգներում, և՛ Գերմանիայում, գրեթե ամենուր:

– Համագումարում նշվեց նաև սահմանափակել ՀԿԵՄ նախագահ ընտրելու ժամկետը՝ երկու տարուց ոչ ավելի:

-Երկու տարին շատ քիչ է, իսկ 22 տարին (Ռ. Ամիրխանյանի  նախագահության տարին) շատ է: Պետք է հնրավորություն տան, որ նախագահը աշխատի: Կարծում եմ՝ 4 տարի:

Գոհար Նավասարդյան